"Gıda İsrafı Küresel Sorun Haline Geldi: Çözüm İçin Atılan Adımlar"

Türkiye'de her yıl yaklaşık 23 milyon ton gıda çöpe gidiyor, bu da milli gelirin önemli bir kısmını boşa harcıyor. Nethaberler'de

"Gıda İsrafı Küresel Sorun Haline Geldi: Çözüm İçin Atılan Adımlar" Türkiye'de her yıl yaklaşık 23 milyon ton gıda çöpe gidiyor, bu da milli gelirin önemli bir kısmını boşa harcıyor. Dünya genelinde ise yıllık gıda israfı 1,3 milyar tona ulaşıyor, milyonlarca insanın açlıkla mücadele ettiği bir ortamda bu rakamlar alarm verici. Uzmanlar, gıda israfının çevreye, ekonomiye ve gıda güvenliğine olan olumsuz etkilerini vurguluyor. Peki, bu soruna karşı hangi önlemler alınıyor? Nuran Kırlak- Net Haberler Türkiye'de Gıda İsrafıyla Mücadele: Kampanyalar ve Hükümet Girişimleri Ülkemizde gıda israfını azaltmak için hem resmi hem de sivil toplum odaklı çalışmalar hız kazandı. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın öncülüğünde başlatılan "Gıdanı Koru, Sofrana Sahip Çık" kampanyası, evlerden restoranlara kadar geniş bir yelpazede farkındalık yaratıyor. Bu proje kapsamında, otel ve restoranlarda açık büfe uygulamalarında israfı önlemek için kılavuzlar hazırlanmış durumda. Örneğin, toplu tüketim yerlerinde porsiyon kontrolü ve kalan gıdaların bağışlanması teşvik ediliyor. Bakanlık verilerine göre, bu tür tedbirlerle yıllık israfın yüzde 10-15 oranında azaltılması hedefleniyor. Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu da son dönemde harekete geçti. Kurul, serpme kahvaltı ve açık büfe kültürünün neden olduğu israfı mercek altına aldı. Meyve-sebzelerin yüzde 35'inin sofraya ulaşmadan çöpe gittiği belirtilirken, yeni düzenlemelerle bu oranların düşürülmesi planlanıyor. Türkiye İsrafı Önleme Vakfı'nın raporları, yılda 26 milyon ton gıda kaybının ekonomik karşılığının 555 milyar TL'yi aştığını ortaya koyuyor. Vakıf, bireysel tasarruf sempozyumları düzenleyerek su ve enerji israfını da kapsayan geniş bir mücadele yürütüyor. Yerel yönetimler de aktif rol oynuyor. Örneğin, Samsun Atakum Belediyesi'nin açtığı AtaMarket Gıda Bankası, Karadeniz'in ilk gıda bankası olarak dikkat çekiyor. Bu proje, fazla gıdaları ihtiyaç sahiplerine ulaştırarak hem israfı önlüyor hem de yoksullukla mücadele ediyor. Benzer şekilde, Migros gibi zincir marketler, tüketim tarihi yaklaşan ürünlerde indirimler yaparak israfı azaltma çalışmaları yürütüyor. Ancak, bazı mağazalarda hala tonlarca ekmek ve yufkanın çöpe atıldığı görüntüleri sosyal medyada tepki topluyor, bu da daha sıkı denetim ihtiyacını gündeme getiriyor. Ekmek israfı ise ayrı bir başlık. "Ekmek İsrafını Önleme Kampanyası" ile günlük 4,9 milyon ekmeğin çöpe gitmesi engellenmeye çalışılıyor. Sakarya Üniversitesi gibi eğitim kurumları da farkındalık günleri düzenleyerek gençleri bilinçlendiriyor. Sosyal medyada paylaşılan mesajlar, "Yılda 18 milyon ton gıda çöp oluyor" gibi uyarılarla geniş kitlelere ulaşıyor. Dünyada Gıda İsrafını Azaltma Girişimleri: Küresel Çözümler Küresel ölçekte, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) öncülüğünde önemli adımlar atılıyor. FAO'nun "Gıdayı İsraf Etmeden Yaşama Kılavuzu" gibi yayınları, evlerde gıda israfının yüzde 61'ini oluşturan sorunlara odaklanıyor. Dünya genelinde 24 girişim, gıda israfını azaltmak için çalışıyor; örneğin, Avrupa'da Refresh projesi 12 ülke ve Çin'in desteğiyle fazla gıdaları yeniden dağıtıma sokuyor. Avrupa Birliği'nde yıllık 88 milyon ton israfı önlemek için marketlerde son tüketim tarihi yaklaşan ürünlerde yüksek indirimler zorunlu hale getirildi. İngiltere'de ekmek, süt ve meyveler 10 kuruşa kadar düşürülarak çöpe gitmekten kurtuluyor. Bu uygulama, Türkiye'de de örnek alınabilir; zira bireysel seviyede planlı alışveriş ve kalan gıdaların kompost yapılması gibi basit yöntemler büyük fark yaratıyor. G20 zirvelerinde Türkiye'nin ekmek israfı kampanyası örnek gösteriliyor. FAO Türkiye Temsilciliği, otel ve restoranlarda gıda israfı kılavuzları hazırlayarak toplu tüketimde porsiyon ayarlamalarını teşvik ediyor. Uluslararası Gıda Kaybı ve İsrafı Farkındalık Günü'nde (29 Eylül) yapılan etkinlikler, çiftçilerden tüketicilere kadar herkesi kapsıyor. Bireysel ve Pratik Önlemler: Evde Başlayalım Gıda israfını önlemenin en etkili yolu bireysel alışkanlıklardan geçiyor. İşte bazı pratik ipuçları: Alışveriş listesi hazırlayın: Marketlerde sadece ihtiyaç kadar alın, tok karnına gidin ki impulse alımlar azaltsın. Son kullanma tarihlerini kontrol edin: Buzdolabını düzenli tutun, kalanları değerlendirin – örneğin, artan sebzeleri çorbaya dönüştürün. Artıkları Değerlendirin: Yaratıcı Tarifler Deneyin Artan yemekleri atmak yerine dönüştürün. Sebzelerden çorba yapın, ekmekleri kızartın veya smoothie'lere katın. FAO, "15 hızlı ipucu"nda kalanları değerlendirmeyi vurguluyor: Haftada bir "artık günü" ilan edin. Bağış ve kompost yapın: Fazla gıdaları sokak hayvanlarına veya ihtiyaç sahiplerine verin; organik atıkları kompost haline getirin. Mobil uygulamalar da yardımcı: Artanları paylaşan app'ler kullanın, Türkiye'de bu tür girişimler artıyor. Renkli bir uyarı: Porsiyonları küçültün! Restoranlarda kalanları paketletin, evde porsiyonları küçültün. Aile yemeklerinde küçük tabaklar kullanarak israfı yüzde 20 azaltabilirsiniz. Uzmanlar, bu yöntemlerle evsel israfın yüzde 50'sinin önlenebileceğini belirtiyor. Sosyal medyada paylaşılan videolar ve mesajlar da farkındalığı artırıyor; örneğin, "Yılda 18 milyon ton gıda çöp" uyarısı geniş yankı buldu Şefler, "Kalanları yeni tariflere katın" diyor; örneğin, hummus veya nut milk evde yapın, daha ucuz ve lezzetli Herkesin katkısı önemli Bireysel önlemlerle gıda israfını yüzde 50 azaltmak mümkün. Planlı alışveriş, doğru saklama ve artıkları değerlendirme gibi adımlar, hem cebinizi korur hem gezegeni. Uzmanlar, bu alışkanlıkları benimseyerek açlık ve iklim krizine karşı savaşabileceğimizi söylüyor. Siz de bugün başlayın, küçük değişiklikler büyük fark yaratır. Bilinçli Tüketim ve Diğer İpuçları Et ve süt tüketimini azaltın, haftada bir gün etsiz geçirin; bu hem israfı hem çevresel etkiyi düşürüyor. Yerel ürün alın, çiftçi pazarlarını tercih edin. Vakum paketleici kullanın, eti bir yıl saklayın. Sosyal medyada, "Yemek planı yapın, alışverişe dikkat edin" çağrıları artıyor. Bir paylaşım: "Gıda israfı günlüğü tutun, maliyeti hesaplayın. Gelecek Nesillere Sorumluluk Gıda israfı, sadece ekonomik bir kayıp değil, aynı zamanda çevre krizi. Türkiye'de ve dünyada alınan önlemler, kampanyalar ve bireysel çabalarla bu sorunu azaltmak mümkün. Ancak, denetimlerin artırılması ve yasal düzenlemelerin hız kazanması şart. Siz de sofranıza sahip çıkarak bu mücadeleye katılın – çünkü her bir lokma, açlıkla mücadele eden milyonlar için umut olabilir. Ahde Vefa Platformu Başkanı Nuran Kırlak