Nuran Kırlak: “Derinkuyu – Nevşehir”

DERİNKUYU – NEVŞEHİR

Anadolu’nun en eski ve gizemli yerleşim yerlerinden biri olan Derinkuyu en büyük Yeraltı Şehri hakkında bilinmesi gerekenleri derledik!

Doğal ve tarihi güzellikleri ile 1985 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde kendine yer bulan Kapadokya, Peribacaları, vadileri, müzeleri ve kalelerinin yanında gizemli yeraltı şehirleriyle de büyük ilgi topluyor. Bu 36 yeraltı şehirlerinden en büyüğü ise Derinkuyu Yeraltı Şehridir.

Bu gün artık bir turizm merkezine dönen Derinkuyu yüzyıllar boyunca saklı kalan antik şehir birçok kat şeklinde inşa edilmiştir. 20 bin kişiyi aylarca gözlerden gizleyebilecek kapasite ile inşa edilen şehir gerçekten tam bir bilinmezliği barındırır ve insanı hayretler içinde bırakır. 

Dünyanın en büyük yer altı şehir Derinkuyu, 85 metre derinliğinde ve 18 kattan oluşuyor!
Eski adıyla Elengubu, Nevşehir-Niğde kara yolu üzerinde ve Nevşehir’e 30 km uzaklıkta bulunan Derinkuyu ilçesinde, kayalara oyulmuş
85 metre derinliğe gömülü ve 18 kat tünel ile bunların açıldığı odalardan oluşan bu yapı dünyanın en büyük yeraltı şehri olarak unvanı almıştır.
1963 yılında evine tadilat yaptırmak isteyen bir köylü tarafından tesadüfen keşfedilmiş, 1965 yılında ziyarete açılmıştır.

EN ETKİLEYİCİ OLANI…
Her toprağın manevi sahipleri var. O beldeye bereket veren, huzur veren, irşadını baki hayatlarında da devam ettiren Velileri var evliyaları var Rabbimizin.
Bazen, aynı şehirde, aynı bölgede, hatta aynı mahallede olup da, makamlarını bilmediğimiz, haberdar olmadığımız ömürlerini hak yoluna adamış olan Allah’ın sadık kulları onlar…
Her il sınırı içerisinde en az bir makamı var Hak dostlarının. En etkileyici olanı…Tarihin kayıp kentinin manevî sahibi…Derinkuyu ilçesindeki Çakıllı köyünde bir cevher…

Mürşid-i Kamil Hz. Hüseyin Gümüş K.S. (Efendi Baba), 1929 yılında Nevşehir’in Derinkuyu İlçesindeki “Çakıllı” köyünde dünyaya gelmiştir. Henüz çocukluğunda akranları bile manevi farklılığı anlamış ve kendisinde özel bir halin bulunan bir cevher…
Güneş bir gün batıdan doğacak…‘ Hadisi Şerifinin vuku bulması gayesini amaç edinmiş, murad eylemiştir.

Almanya başta olmak üzere tüm batı (Avrupa) ülkelerinde camilerin açılması, ezanların okunması ve zikir meclislerinin kurulması ile islamın yayılması konusunda çok büyük rol oynamıştır. Öyle ki, daima yumuşak ve duygu dolu kelimelerle felsefik-edebiyat’ı  birbirine harmanlamış ve bu özel-güzel sözlerini gönül dilinden dile getirerek kadın ve erkek ihvanlarının kalplerine yönelik ilahi aşkını işlemiştir.

ŞEHRİN KUSURSUZ MİMARİSİ
İlmek ilmek oyulmuş kayalarının arasına inşaa edilen muazzam altyapısı ile Derinkuyu’nun inşa edildiği alanda bulunan toprak yapısı, bu kentin inşa edilmesini sağlamış. Zemin kaya toprak karışımı olan ve işlemeye, oymaya müsait bir malzeme.
Taş desem değil, toprak desem hiç değil. Suya dayanıklı, sağlam ve taş gibi sert.

Sanki yekpare devasa bir kaya kütlesi insan eliyle kazınarak, yontularak bu harika yer altı yerleşkesi inşa edilmiş.
Hiçbir teknolojik araç yokken, harika bir taştan kapı inşa edilmiş.
Derinkuyu yer altı kentinin giriş kapısı yüksek tepenin yamacında yapılmış olduğundan şiddetli yağışlar olsa bile, sel suları kentin bulunduğu alanın dışında daha alçak yerlere, daha aşağılara akıp gider.
İnsan giriş kapısından içerilere doğru ilerlerken, tehlike zamanında içerden kapanan bir taş kapı karşılıyor insanı. Kocaman dairesel kaya parçası, değirmen taşına benzeyen yuvarlak kapı insan eliyle yontularak iki kaya arasında yerleştirilmiş.
Kayalarda taşın kolay hareket edebilmesi için kayanın içinde düzgün bir yuva yapılmış.

İçerden kapatıldığında ise dışardan açılması imkansız olan bir mekanizma oluşturulmuş.
Yer altında adeta bir labirent gibi genişleyen ve giderek kat kat derine inen yapı.
Birbirine bağlı odalardan oluşan bu şehirlerde bazı odalar ancak bir insanın geçebileceği kadar dar tünellerle birbirine bağlanmaktadır. Tünellerin giriş çıkışlarında güvenlik nedeniyle tüneli kapatmak için kullanılan büyük taş silindirler vardır.
Yeraltı şehirlerinde uzun süre dışarı çıkmadan yaşamak zorunda kalabilecekleri erzak depoları ile
koridorlar, ve koridorlara açılan evler, sosyal donatılar, odalar, mabetler, şu sarnıçlar, çarşılar,zindanlar, tek tek insanı karşılarken, her katta değişik ölçülerde mazgallar ile kentin çok sayıdaki oda ve koridorları arasında doğal hava akışı sağlayan 50’den fazla havalandırma mazgalları ile mağaraların olduğu kentin ortaya çıkarılan bölümleri tam sekiz kattan oluşan derinkuyu yeraltı kenti.
Şehirdeki insanların su ihtiyacını gidermek için ise 55 metreden daha derin bir su kuyusu bulunuyor. Bütün bunlar, Derinkuyu’nun ilk günden itibaren oldukça gelişmiş mimari ile inşa edildiğini gözler önüne seriyor.

HAYRET VERİCİ SIR YAPI
Ancak en etkileyici olanı, tüm şehre temiz hava ve temiz su sağlayacak olan karmaşık bir havalandırma sistemi ve kuyunun oldukça iyi korunmuş olmasıdır.
Bir akıl hastanesi ve devasa bir zindanın da yer aldığı yer altı kenti bütün gizemini içinde barındırıyor.
Bu karanlık kent bazı yağlı tohum ve bitkilerden elde edilen yağlar kullanılarak aydınlatılmış.

Meşale yerlerinin belli olduğu kent, bugünkü metro istasyonlarının tünellerini çağrıştıran koridorlara sahip.
Yerin sekiz kat derinliğine doğru oldukça dik olan merdivenlerden inildikçe zaman zamanda iki büklüm olarak gezilebilen koridorlarda insan hayretler içinde kalıyor, eski çağların bütün izleri görülmektedir.

Kimler tarafından, hangi amaçla yapıldığı tam olarak anlaşılmayan Derinkuyu olağanüstü bir yer. Hem yer altında olması hem de bünyesinde birçok bilinmezliği barındırması, bu sır dolu yeri ilginç kılmaktadır

Halen kazılmadık birçok tünel, mağara, sığınak ve mabet olduğu düşünülüyor.Derinkuyu’da asırlar önce en az 20 bin kişinin yaşadığının tahmini bile tek başına insanı hayretlere düşürür.
Eski çağlardaki olanaklar göz önüne alındığında bu rakam inanılmaz geliyor, insan kentin derinliğine inince şaşırmaktan kendisini alamıyor,
Derinkuyu tarihin en önemli yapılarından birisi olmayı sürdürüyor.

Saygı ve hürmetle