NetHaberler.Com’un edindiği bilgiye göre; Rekabet Kurulu (Competition Authority), ilaç sektöründe faaliyet gösteren önde gelen ilaç firmalarına (pharmaceutical companies) yönelik kapsamlı bir soruşturma sonucunda, toplam 17 şirkete 237 milyon 126 bin TL idari para cezası verdi. Bu karar, sağlık (health) sektöründe rekabeti bozan uygulamalara karşı atılan en büyük adımlardan biri olarak dikkat çekiyor. Özellikle mümessili (sales representative) gibi nitelikli çalışanların transferini engelleyen anlaşmalar ve ücret bilgilerinin paylaşımı, cezaların temel gerekçesini oluşturuyor. Bu gelişme, sektördeki emek piyasasını doğrudan etkileyerek, çalışanların haklarını korumayı hedefliyor.

Rekabet Kurulu'nun yürüttüğü soruşturma, 2025 yılı başında başlatılmış ve aylar süren incelemeler sonucunda karara bağlandı. Kurul, şirketlerin "ayartmama anlaşmaları" olarak bilinen uygulamalarla birbirlerinin çalışanlarını işe almamak için gizli anlaşmalar yaptığını tespit etti. Ayrıca, gelecekteki maaş ve yan haklara dair rekabete duyarlı bilgileri paylaşarak, dolaylı bir ücret karteli oluşturduklarını belirledi. Bu ihlaller, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un (Law on the Protection of Competition) 4. ve 6. maddelerini doğrudan çiğniyor.

Cezaların dağılımı ise oldukça çarpıcı: En yüksek cezayı 79 milyon TL ile Sanovel aldı. Bunu 20 milyon TL ile Pfizer, 19 milyon TL ile Novartis Sağlık, 19 milyon TL ile Novo Nordisk Sağlık izliyor. Diğer şirketler arasında Santa Farma 17 milyon TL, AstraZeneca 15 milyon TL, İlko 13 milyon TL, Sanofi 12 milyon TL, Berko 10,5 milyon TL, Servier 8 milyon TL, Adeka ve Farmatek 7 milyon TL, Arven 3 milyon TL, Helba 2 milyon TL, Argis 639 bin TL, Merck 487 bin TL ve Amgen 4,5 milyon TL ceza ile karşı karşıya kaldı. Bu rakamlar, şirketlerin cirolarına göre hesaplanmış olup, toplamda 237 milyon 126 bin TL'ye ulaşıyor.

Soruşturma, anonim ihbarlar ve sektör içinden gelen şikayetlerle başladı. İlaç firmaları arasında, özellikle mümessili pozisyonlarındaki çalışanların transferini önlemek için yapılan anlaşmalar, emek piyasasındaki rekabeti ciddi şekilde kısıtlıyordu. Kurul'un resmi açıklamasına göre, bu tür anlaşmalar nitelikli iş gücünün hareketliliğini engelleyerek, çalışanların daha iyi maaş ve şartlara erişimini zorlaştırıyor. Akademik bir makaleden alınan bilgilere göre, iş gücü piyasalarındaki antitröst ihlalleri, genel ekonomik verimliliği düşürüyor ve inovasyonu baltalıyor (Harvard Law Review, Antitrust Remedies for Labor Market Power).

Rekabet Kurulu, kararında bu uygulamaların sağlık sektöründeki şeffaflığı zedelediğini vurguladı. Özellikle, şirketler arasında paylaşılan maaş bilgileri, gelecekteki ücret politikalarını etkileyerek dolaylı bir kartel oluşumuna yol açıyordu. Bu, sadece çalışanları değil, nihai tüketicileri de etkiliyor çünkü rekabet eksikliği ilaç fiyatlarını dolaylı yoldan artırabiliyor. Wikipedia'ya göre, Türk Rekabet Kurumu (Turkish Competition Authority), Avrupa Birliği standartlarına benzer şekilde, pazar hakimiyetini kötüye kullanma ve anlaşmaları denetliyor. Kurul, 1994'ten beri bu tür ihlallere karşı aktif rol oynuyor.

Ekşi Sözlük gibi platformlarda kullanıcılar, Rekabet Kurulu'nun kararlarını genellikle "sektördeki dengeleri koruma adına önemli" olarak değerlendiriyor. Bir kullanıcı, "Kurul'un bu tür müdahaleleri, küçük şirketlerin büyük devlere karşı şansını artırıyor" diye yorumlamış. Başka bir görüş ise, "Emek piyasasındaki rekabeti korumak, uzun vadede inovasyonu teşvik eder" şeklinde. Bu yorumlar, kararın olumlu karşılandığını gösteriyor, ancak bazıları cezaların yeterli olup olmadığını sorguluyor.

Uluslararası karşılaştırmalarda, benzer ihlaller ABD'de FTC tarafından soruşturuluyor. Örneğin, bir akademik çalışmada (Recent Developments in Labor Market Antitrust Enforcement), ilaç sektöründeki iş gücü anlaşmalarının antitrust yasalarını ihlal ettiği belirtiliyor. Türkiye'de bu karar, yerel bir başarı olarak ulusal çapta yayılmayı hedefliyor; benzer soruşturmalar diğer sektörlere de sıçrayabilir.

Geçmişte, Rekabet Kurulu ilaç sektöründe fiyat anlaşmaları nedeniyle cezalar vermişti. 2020'lerdeki bir soruşturmada, jenerik ilaç üreticilerine 100 milyon TL'yi aşan cezalar kesilmişti. Bu yeni karar, emek piyasasına odaklanarak bir ilki temsil ediyor. X (eski Twitter) platformunda, kararın duyurulmasının ardından kullanıcılar tepkilerini paylaştı. Bir kullanıcı, "Sonunda ilaç firmalarına emek sömürüsü için hesap soruluyor!" diye yazarken, başka biri "Bu ceza, sağlık çalışanlarının haklarını güçlendirir" yorumunu yaptı. Haber siteleri gibi Anadolu Ajansı ve Bloomberg HT, cezayı 245 milyon TL olarak rapor etse de, resmi rakam 237 milyon 126 bin TL.

Bu ceza, ilaç firmaları için bir uyarı niteliğinde. Emek piyasasındaki rekabetin artması, mümessili gibi rollerin maaşlarını yükseltebilir ve sektördeki yetenek akışını hızlandırabilir. Uzmanlar, bu kararın sağlık hizmetlerinin kalitesini dolaylı yoldan iyileştireceğini düşünüyor. Örneğin, bir akademik makalede (Competition and Antitrust Issues in the Pharmaceutical Industry), ilaç sektöründeki antitröst uygulamalarının inovasyonu teşvik ettiği belirtiliyor.

Yerel başarıların ulusal yayılması açısından, bu karar diğer illerdeki ilaç firmalarına örnek olabilir. Ankara merkezli soruşturma, İstanbul ve İzmir gibi büyük şehirlerdeki şirketleri de etkileyecek. X'te paylaşılan bir tweette, "Rekabet Kurulu'nun bu hamlesi, tüm Türkiye'de emek haklarını güçlendirir" deniliyor. Başka bir paylaşım ise, "Pfizer ve Novartis gibi devler ceza aldı, şimdi sıra diğer sektörlerde" diye merak uyandırıyor.

Okuyucuları düşündüren bir soru: Bu ceza miktarı gerçekten caydırıcı mı? Sektördeki rekabet eksikliği, ilaç fiyatlarını nasıl etkiliyor? Yorumlarınızı aşağıda paylaşın, belki de bu tartışma yeni gelişmelere kapı açar!

Ayrıca, uluslararası literatürde (Antitrust Enforcement in the Medical Services Industry), benzer cezaların sektörde şeffaflığı artırdığı vurgulanıyor. Türkiye'de bu karar, AB uyum sürecinde önemli bir adım.

NetHaberler’in derlediği bu bilgilere göre; Rekabet Kurulu'nun bu müdahalesi, sağlık sektöründe adil rekabetin temelini güçlendirerek, hem çalışanları hem de tüketicileri koruma altına alıyor. Gelecekteki soruşturmalarla, bu tür ihlallerin önlenmesi bekleniyor. Sizce bu karar yeterli mi? Düşüncelerinizi yorumlarda belirtin, tartışalım!