Nöbetçi Eczaneler
Arkeologlar, Arap Yarımadası’ndaki Umman’da bir taş mezarda 7.000 yıl öncesinde gömülmüş onlarca insanın kalıntılarını buldular.
Ülkenin merkezi El Vusta eyaletindeki Nafün yakınlarında bulunan mezar, Umman’da şimdiye kadar bulunan en eski insan yapımı yapılar arasında yer alıyor. Mezar alanı sahile yakın, ancak bunun dışında taşlık bir çöl.
Çek Cumhuriyeti Arkeoloji Enstitü’sünde arkeolog olan Alžběta Danielisová, “Bu bölgede Tunç Çağı veya daha eski mezarlar bilinmiyor. Bu tamamen benzersiz.” diyor.
(İlgili: Umman’da 4.000 Yıllık Taş Masa Oyunu Ortaya Çıkartıldı)
Danilesova, Çek Bilimler Akademisi’nin bir parçası olan enstitü için mezardaki kazılara liderlik ediyor. Mezarın kendisi yaklaşık 10 yıl önce uydu fotoğraflarında keşfedildi ve arkeologlar mezarın MÖ 5.000 ile MÖ 4.600 yılları arasına tarihlendiğini düşünüyorlar.
Eski Bir Mezar
Projeyle ilgili bir raporda, mezarın duvarlarının kesme taş olarak adlandırılan ince taş levhaların sıralanmasıyla yapıldığı ve içinde ayrı bölmelere ayrılmış iki dairesel mezar odası bulunduğu belirtildi. Mezarın tamamı kesme taştan bir çatıyla örtülüydü, ancak muhtemelen yıllık muson yağmurları nedeniyle kısmen çökmüş durumda.
Mezar odalarında, ölülerin mezara konulmadan önce çürümeye bırakıldığını gösteren birkaç kemik kümesi bulundu; kafatasları dış duvarın yakınına yerleştirilmiş, uzun kemikleri odanın merkezine doğru bakacak şekilde yerleştirilmişti.
Benzer kalıntılar ana mezarın yanındaki daha küçük bir mezarda da bulundu; arkeologlar bu mezarın biraz daha geç bir tarihte inşa edildiğini düşünüyor. Danielisova, buradaki ölülerin farklı zamanlarda gömüldüğüne dair kanıtlar olduğunu ve yakınlarda binlerce yıl sonra yaşamış Samad kültüründen insanlara ait üç mezar bulunduğunu söylüyor.
Bir sonraki aşama, insan kalıntılarının antropolojik ve biyokimyasal değerlendirmelerini (izotop analizi, çeşitli temel elementlerin çekirdeklerindeki farklı nötronlara bir bakış gibi) gerçekleştirmek ve mezara gömülen insanların diyetleri, göçleri ve demografileri hakkında daha fazla bilgi edinmek olacak.
Ekip ayrıca, bu insanların yaşamış olabileceği yakınlarda bir eski yerleşim yeri bulmayı umuyor.
Tarih Öncesi Umman
Mezar üzerindeki çalışmalar, Umman’da Çek Cumhuriyeti’nden bilim insanları tarafından yürütülen çeşitli arkeolojik projelerden biri.
Çek Bilimler Akademisi’nde yapılan açıklamaya göre, bu projeler arasında Umman’ın güneyindeki Zufar eyaletinde, 300.000 ila 1,3 milyon yıl önce Afrika’dan yapılan ilk insan göçlerine kadar uzanabilecek taştan bir el baltası bulan bir keşif gezisi de yer alıyor.
Güney seferinin lideri, Çek Bilimler Akademisi’nde arkeolog ve fizikçi olan Roman Garba yaptığı açıklamada, bilim insanlarının Çek Bilimler Akademisi Nükleer Fizik Enstitüsü tarafından sağlanan tarihleme tekniklerini kullandıklarını söylüyor. Aynı tarihleme teknikleri, 19. yüzyıldan bu yana Umman’da bulunan yaklaşık 2.000 yıllık taş trilit sıraları hakkında daha fazla bilgi edinmek için de kullanılacak.
Her ne kadar trilitlerin boyu bir metreden biraz az olsa ve Demir Çağı’nda inşa edilmiş olsalar da, son zamanlarda çıkan bazı haberlerde İngiltere’deki Stonehenge ile karşılaştırıldılar.
Danielisova, arkeologların mezarın yakınındaki bulunan kaya yazıtlarını da araştırdıklarını, ancak bunların binlerce yıl sonra yapıldığını söylüyor. Sembollerden bazıları resim gibi görünse de diğerleri kelimeler ve isimler gibi görünüyor. “Bu konuda hâlâ kafamız karışık.” diyor.
Batı Avustralya Üniversitesi’nden arkeolog Melissa Kennedy, “Bu gerçekten ilginç. Tüm bunlar Arap Yarımadası’nda Neolitik dönemde neler olup bittiğine dair daha iyi bir resim oluşturmaya yarıyor.” diyor.
Kennedy, Umman’daki son keşif araştırmalarına katılmadı, ancak komşu Suudi Arabistan’da yaklaşık aynı çağa ait geniş taş çöl anıtları olan mustatil’leri araştırdı. Ekibi ayrıca bu dönemde birkaç kişinin gömüldüğü benzer mezarlar buldu ve her iki buluntu da insanların çok erken dönemlerden itibaren bölgelerini işaretlediklerini gösteriyor.
“Bu tür mezarlar bize aile ilişkileri, ölüme ve belki de ölümden sonraki hayata nasıl bakıldığı konusunda büyük bir fikir veriyor.”
