HOŞGÖR
Hoşgörü, insan ilişkilerinin temelinde yatan bir erdemdir. Günümüz dünyasında, farklılıkların arttığı bir ortamda, hoşgörü kavramı daha da önem kazanıyor. Özellikle İslam dini, hoşgörüyü sadece bir ahlaki tavsiye olarak değil, yaşam biçimi olarak sunuyor. "Hoşgörü kalbin en güzel süsüdür" sözü, bu erdemi en güzel şekilde özetliyor. Hoşgörü, hataları affetmek, farklılıkları kabul etmek ve insanları kırmadan onarmak anlamına geliyor. Bu köşe yazısında, hoşgörünün ne olduğunu, İslam'daki yerini ve günümüzdeki örneklerini ele alacağız.
Net haberler- Nuran Kırlak
Hoşgörünün Tanımı ve Günlük Hayattaki Önemi
Hoşgörü, kusurlara göz yummak ve anlayış göstermek olarak tanımlanabilir. Hoşgörü genelde kusurlara aldırmamak demektir ve İslam, affı, sevgiyi ve uzlaşmayı tercih eder.nBu kavram, sadece bireysel ilişkilerde değil, toplumsal barışta da kritik rol oynar. Örneğin, öfkeyi yutmak ve insanları affetmek, Kur'an'da övülen bir davranıştır. Âl-i İmrân Suresi 134. ayette, "Onlar öfkelerini yutarlar ve insanları affederler. Allah da iyilik yapanları sever" buyurulur. Bu ayet, hoşgörünün kalp inceliği ve iman güzelliği olduğunu vurgular.
Günlük hayatta hoşgörü, çatışmaları önler. Düşünün ki, bir tartışmada öfkenizi kontrol edemeseniz ne olur? Hoşgörü, kırmak yerine onarmayı, yıkmak yerine yapmayı tercih etmeyi öğretir. "Sevgi, övgüye değer bir niteliktir ve özünde insanlar arası hoşgörüyle bütünleşir." Hoşgörü Furkan Suresi 63. ayetiyle bağlantısını hatırlatıyor: Müminler, hoşgörülü ve affedici olmalıdır. Araştırmalara göre, hoşgörülü toplumlarda stres seviyeleri düşüyor ve mutluluk artıyor. Hoşgörü eksikliği ise, ayrılıklara yol açıyor. Özellikle pandemi sonrası dönemde, farklı görüşlere tahammül etmek daha zorlaştı, ancak bu erdemi yeniden keşfetmek şarttır.
Kur'an-ı Kerim'de Hoşgörü Ayetleri ve Anlamları
Kur'an-ı Kerim, hoşgörüyü birçok ayette teşvik eder. Örneğin, Bakara Suresi'nde Allah, tüm insanları merhamet, şefkat ve barışa çağırır. Bu, hoşgörünün evrensel bir çağrı olduğunu gösterir. Bir başka ayet, Nisa Suresi 79'da: "Sana gelen her iyilik Allah'tandır" der, ki bu da hoşgörünün ilahi bir lütuf olduğunu ima eder.
Hoşgörü, sadece Müslümanlar arasında değil, farklı din mensuplarına karşı da vurgulanır. "Sizin dininiz size, benim dinim bana" ayeti (Kâfirûn Suresi), inanç özgürlüğünü ve hoşgörüyü temel alır. Paylaşılan bir başka içerikte, Zümer Suresi 53. ayeti alıntılayarak: "Şüphesiz Allah bütün günahları bağışlar" diyor ve hoşgörünün Allah'ın sıfatlarından biri olduğunu hatırlatıyor. Bu ayetler, hoşgörünün kalp selameti sağladığını gösterir. Araştırmalarda, Kur'an'daki hoşgörü temalı ayetlerin, Müslüman toplumlarda barışa katkı sağladığı belirtiliyor. Örneğin, A'raf Suresi 199: "Sen af yolunu tut, iyiliği emret ve cahillerden yüz çevir." Bu Peygamber'e hitap olsa da, tüm müminlere örnek. Hoşgörü, adaletle birleştiğinde toplumlar güçlenir.
Peygamber Efendimiz'in Hoşgörü Örnekleri
Peygamber Efendimiz (s.a.v.), hoşgörünün canlı bir örneğidir. İslam'ı anlatmak için gittiği Taif’te taşlanarak kovulmuş, vücudu kan içinde kalmıştı. Cebrail (a.s), o halkı helak etme izni istediğinde, Efendimiz şöyle yanıt verdi:
“Hayır! Belki onların soyundan Allah’a iman edecek kimseler gelir.”
Bu, affın ve sonsuz hoşgörünün zirvesidir.
Peygamberimiz, yıllarca kendisine ve Müslümanlara zulmeden Mekkelileri fetih günü affetti. Şu söz, tarihe kazındı:
“Bugün size kınama yok. Hepiniz serbestsiniz.”
Bu davranış, düşmana bile hoşgörünün en güçlü örneğidir.
Hayatında, en azılı düşmanlarını bile affetmiştir. Bir hadisinde: "Kadınlarınızla iyi geçinin; eğer onlardan hoşlanmıyorsanız, belki de hoşlanmadığınız şeyde Allah sizin için çok hayır takdir etmiştir" buyurur. Aile içi hoşgörüyü vurgular.
"Peygamberimiz (sav.), güler yüzlü, yumuşak huylu ve son derece nazik idi. Kaba ve kırıcı değildi." "Hz. Peygamberin hayatı boyunca insanlığa karşı davranışlarındaki en temel düşüncelerden birisi hoşgörü olmuştur." Günümüzde, bu örnekler motivasyon kaynağı. Bir kıssada, Talha b. Abdurrahman'ın eşi kardeşlerini nankörlükle suçlarken, o bunu cömertlikle yorumlar: "Bu onların güzel ahlakındandır!" Hoşgörü kalp huzuru getirdiğini gösterir.
Günümüzde Hoşgörü ve Toplumsal Uygulamalar
Hoşgörü, küresel sorunlara çözüm olabilir.
Türkiye, özellikle Suriye iç savaşından kaçan milyonlarca insana kapılarını açarak dünyada en çok mülteci barındıran ülke konumuna geldi. Yerel halkın büyük bölümü, bu süreçte komşuluk, dayanışma ve misafirperverlik anlayışıyla hareket etti.
Bu yaklaşım, kültürel çatışmaları yumuşattı, toplumlar arası empatiyi artırdı ve insani değerlerin evrenselliğini hatırlattı.
Dil, Irk, Mezhep Ayrımcılığı Yapmamak
Bir kişinin etnik kökenine ya da mezhebine bakmaksızın onu kendi kimliğiyle kabul etmek; onu değiştirmeye çalışmadan sevmek, kalıcı barışın temeli olan hoşgörüdür.
Farklı inançlara saygı
Türkiye'de, farklı dinlerin bir arada yaşadığı yerler gibi
Farklı inanç gruplarının yan yana ibadet edebildiği semtlerde yaşayanlar, hoşgörü kültürünün gerçek taşıyıcılarıdır. İstanbul Balat, Antakya ve Mardin gibi şehirlerde cami, kilise ve havranın yan yana olması bu hoşgörünün mimari sembolüdür. "Dinlerin ve dillerin hoşgörü şehri Midyat’ımız diye anılmaktadır. Rize'de 63 yıllık evli bir çift, mutluluk sırlarını "karşılıklı hoşgörü" olarak paylaşıyor.
Toplumsal Hoşgörü Örnekleri karşılaştığımız zorluklardan, toplu taşımada yaşanan tartışmalarda, hoşgörülü olmak gibi... bir yaşlı bireyin otobüste yüksek sesle konuşması ya da yavaş hareket etmesi gibi bu gençleri rahatsız edebilir. Ancak ona müdahale etmeden, anlayışla yaklaşmak; yargılamadan göz göze gelip gülümsemek, bir tür hoşgörüdür.
Sosyal Medyada Nazik Kalabilmek
Bir kullanıcının düşüncesine katılmasanız bile, onu küçük düşürmeden yanıt vermek ya da susmak da hoşgörüdür.
Bu gibi küçük davranışlar, toplumsal barışı sessizce inşa eder.
Aile ve İkili İlişkilerde Hoşgörü
Evlilikte zaman zaman fikir ayrılıkları olur. Ancak öfkeyle değil, sabırla ve hoşgörüyle dinlemek, ilişkiyi onaran güçlü bir bağ kurar. Psikologlara göre, bir tartışmada en etkili çözüm “sessiz kalıp karşındakini anlamaya çalışmak”tır.
Çocukların Hatalarına Karşı Hoşgörü
Çocukların yaptığı hatalarda bağırmak yerine, yol gösterici bir dil kullanmak hoşgörünün eğitimdeki karşılığıdır. Bir eğitim uzmanı şöyle diyor: "Affeden bir öğretmen, sadece ders değil, hayat da öğretir.”
Hoşgörü, İslam'da zulme karşı da dengeli olmalı. "İslam dünyanın en hoşgörülü dinidir. Canımız, bu dine feda olsun... Ancak, adaletle birleşmeli. Günlük hayatta, hoşgörüyü uygulamak için küçük adımlar atabiliriz: Komşuya merhamet, farklı görüşe saygı gibi hoşgörü kalbin inceliğidir ve toplumları birleştirir. Peygamber'in örnekleri ve Kur'an ayetleri, bunu kanıtlar.
Peki, siz günlük hayatınızda hoşgörüyü nasıl uyguluyorsunuz? Bu erdemi paylaşmak için yorumlarınızı bekliyoruz.
Ahde Vefa Platformu Başkanı Nuran Kırlak